چند روزی که از سلول انفرادی میگذشت، متوجه شدم تازه واردی را به سلول کناری من آوردهاند. از زندانبان که درجه استواری داشت و مرد بدی هم نبود پرسیدم که جرم فرد سلول کناری من چیست؟ او پاسخ داد: آقای ملکی ایشان وکیل مجلس است و در سیاست دخالت کرده است!
مومني دلايل وقوع كودتا در ايران را بررسي و تاكيد كرد كه در مقابل كساني كه راجع به حقانيت راه دكتر مصدق و شرافت و بلوغ فكري و سطح دانايي منحصر به فرد او تا زمان خود، ترديدي راه ميدهند، ميتوان اين سوال را مطرح كرد كه اگر واقعا آن طور كه مخالفان مصدق ميگفتند او واجد آن ويژگيهاي منفياي بود كه آنها ادعا ميكردند، پس چرا براي برانداختن او به كودتا نياز بود؟
نامههایش طعم تلخ تنهایی و ناامیدی میدهد: «از تنهایی رنج میکشم، فصل تابستان اغلب در خارج از عمارت بودم و هر کس میآمد چند کلمه با او حرف میزدم ولی در این فصل زمستان که هوا سرد است، در اتاق میمانم و بسیار بد میگذرد. کسی را هم نتوانستم پیدا کنم که مورد اعتماد باشد و با او حرف بزنم. از روی حقیقت، دیگر نمیخواهم زنده باشم».
کودتا چیست و آیا همهجا به همین صورت اتفاق میافتد؟ به لحاظ تکنیکی، کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ چگونه صورت گرفت؟ ابتدا نگاهی میاندازیم به اولین گزارش نماینده سازمان سیا در ایران در روزهای پرتلاطم مرداد ۱۳۳۲.
بنا به گفته مشهور، احزاب در ایران، سابقه چندان درخشانی ندارند و با وجود حضور فعال در بسیاری از حوادث تاریخی پس از انقلاب مشروطه، نتوانستهاند آنطور که باید و شاید، تأثیرگذار باشند.
پسر آیت الله کاشانی میگوید: مصدق و حامیانش که عوامل انگلیسی ها در ایران بودند میخواستند در 9 اسفند 31 نهضت ملی را نابود کنند اما آیت الله کاشانی با فداکاری به شاه نامه نوشت که «نباید از کشور بیرون بروی» و جلوی ماجرا را گرفت.
حجتالاسلام سیدمحمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات نیز با ذکر خاطراتی از آیتالله هاشمی رفسنجانی خطاب به قالیباف،گفت: خاطرم هست که آیتالله هاشمی رفسنجانی به شما به عنوان مرد عمل و خدمت علاقه داشتند و شما را به مثابه یک رهرو حقشناس میدیدند، فردا روز ۲۸ مرداد است و امیدوارم شورای بعدی تصمیم بگیرد که یاد مصدق را نیز در شهر تهران گرامی بدارد.
خيابانِ ولیعصر، غلغله شد، راننده اتوبوس در حالي كه گريه میكرد و ذكر میگفت، رفت بالای سرش و گفت: چرا اين كار را كردی؟ جوان كه به زور از ته حلق حرف میزد، آرام زيرِ گوشِ راننده گفت: چه كنم، نمیرود از ياد... تلخی بيست و هشتم مرداد....
مجيد تفرشي، پژوهشگر تاريخ معاصر و سندپژوه از معدود محققان ايراني است كه سالهاست به طور تخصصي با اسناد و به خصوص سندهاي تازهياب و تازه منتشر شده سر و كار دارد و در مورد اين اسناد خاص نيز به محض انتشارشان خيلي سريع آنها را مطالعه كرده و راجع به آنها تحليل خاص خود را دارد.
دوران نخستوزيري دکتر محمد مصدق که درمجموع کمي بيش از دو سال و سه ماه به طول انجاميد، از پرآشوبترين ادوار تاريخ تهران است که علاوهبر تظاهرات و درگيريهاي مستمر دراينمدت با يک قيام در سال 1331 و يک کودتا در سال 1332 همراه بود و سرانجام بهصورت برنامهريزيشده از داخل و از خارج ايران در آمريکا، منجر به سقوط حکومت مردمي دکتر محمد مصدق شد.
بعد از انتشار اسناد جديد آمريكا در مورد كودتاي ٢٨ مرداد روزنامه «اعتماد» اقدام به انتشار يادداشتي از یرواند آبراهاميان كرد كه با نقد برخي صاحبنظران از جمله فريدون مجلسي مواجه شد. اينك نقد فريدون مجلسي نسبت به يادداشت مذكور از نظر ميگذرد.
بعد از انتشار اسناد جديد آمريكا در مورد كودتاي ٢٨ مرداد روزنامه «اعتماد» اقدام به انتشار يادداشتي از یرواند آبراهاميان كرد كه با نقد برخي صاحبنظران از جمله فريدون مجلسي مواجه شد. اينك نقد فريدون مجلسي نسبت به يادداشت مذكور از نظر ميگذرد.
همزمان با انتشار اسناد تازهای توسط وزارت امور خارجه آمریکا که به شرح جزییات بیشتری درباره کودتای نظامی علیه حکومت قانونی و منتخب دکتر محمد مصدق در بیست و هشتم مردادماه سال ٣٢ میپردازد، گمانهزنیها درباره نقش آیتالله سیدابوالقاسم کاشانی در ماجراهای مربوط به سال ٣٢ بیشتر شده است.
29 خرداد 1330 مصوبه خلع يد از شرکت نفت انگليس به اجرا گذاشته شد. مجلس شوراي ملي روز هفتم ارديبهشت ۱۳۳۰، طرح ۹ ماده اي ملي شدن صنعت نفت را به اتفاق آرا تصويب کرده و «فرانسيس شپرد»، سفير وقت انگليس در ايران، عصر همان روز در يک کنفرانس مطبوعاتي به اين اقدام مجلس اعتراض کرد.
روزهاي گذشته، روزهاي رويارويي ايران و آمريكا بود؛ يکي با برنامهاي در آينده، ديگري با اطلاعاتي از گذشته. رکس تيلرسون، وزير خارجه آمريكا که کمکم در حال بيرونآمدن از لاک نفتياش است، در اظهاراتي از برنامه آمريكا براي تغيير رژيم در ايران سخن گفته است. در همين زمان، کتاب اسناد دخالت آمريكا در کودتاي ٢٨ مرداد سال ٣٢ و سقوط حکومت مردمي دکتر مصدق، از سوی وزارت خارجه آمريكا منتشر شد.
نشست بررسی سیاست داخلی مصدق، با حضور محمود کاشانی، فرزند آیت الله کاشانی و داود هرمیداس باوند، سخنگوی جبهه ملی ایران در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار می شود.
مصدق، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه و شاعری بود که با شعر زندگی کرد، حرف زد، گریه کرد، حسرت خورد، عاشق شد، خود را شناخت و خود را به مردم شناسانید و به همین دلیل مصدق مدیون شعر است و شعر مدیون مصدق. او آنچنان شاعر بزرگی است که معتقدم خواندن اشعار او میتواند رسالت اصلی شاعران را به آنها گوشزد کند و با شناخت هنر او در بیان و به تصویر کشیدن مسائل مختلف، ضمن فراگرفتن شعر خوب به عظمت شعری او پی برد.
یک استاد برجسته اقتصاد انرژی با بیان اینکه فرمان مقام معظم رهبری در خصوص سازگاری کلیات قراردادهای نفتی با منافع ملی مغفول مانده، تصریح کرد: بدون اجرای فرمان مقام معظم رهبری، این مسئله به صورت ناقص رها خواهد شد.
